نوبل اقتصاد ۲۰۲۵ و پیام آن برای ایران؛ نگاهی تازه به حکمرانی نوآوری

نوبل اقتصاد ۲۰۲۵ و حکمرانی نوآوری در ایران

جایزه نوبل اقتصادی سال ۲۰۲۵ به سه محقق به نام‌های جوئل موکیر، فیلیپ آگیون و پیترهاویت برای توضیح “رشد اقتصادی مبتنی بر نوآوری” اهدا شد. دکتر محمد نبی شهیکی، معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم، با اشاره به این موضوع بر ضرورت نوآوری باز در پارک‌های علم و فناوری ایران تأکید کرده است. تحولات فناورانه جهانی و دگرگونی در منطق رشد اقتصادی سبب شده که نوآوری به اصلی‌ترین پیشران توسعه تبدیل شود. در چارچوب نظری رشد درون‌زا که توسط برندگان نوبل طراحی شده، نوآوری و تحقیق و توسعه حاصل سازوکارهای درونی اقتصاد و تعامل میان دانش، بنگاه و سیاست عمومی است.

• نوآوری باز: الگویی که هنری چسبرو مطرح کرده و بر تعامل پیوسته با دانشگاه‌ها، استارت‌آپ‌ها و مراکز تحقیقاتی تأکید دارد
• تخریب خلاق: مفهوم شوپیتر که آگیون و هاویت آن را موتور محرک رشد اقتصادی می‌دانند
• پارک‌های فناوری: می‌توانند به عنوان کانون نوآوری باز و آزمایشگاهی برای سیاست‌گذاری نوآوری عمل کنند
• دانش تجویزی: ترکیب نظریه و تجربه برای تولید راه‌حل‌های فناورانه
• تحول نهادی: نیاز به تغییر نقش پارک‌ها از نهاد حمایتی به نهاد مولد دانش

“در منطق آگیون، هاویت و موکیر، توسعه زمانی درونی و پایدار است که نوآوری از دل تعامل نهادهای دانش‌محور و بنگاه‌های اقتصادی برخیزد.”

“پارک‌های علم و فناوری می‌توانند پنجره فرصت تازه‌ای برای رشد و پیشرفت بگشایند، مشروط بر اینکه به جایگاه نهادی آن توجه شود.”

تحقق این چشم‌انداز نیازمند تحول بنیادین در پارک‌های علم و فناوری ایران است تا بتوانند بستر مناسبی برای رشد اقتصادی پایدار مبتنی بر نوآوری فراهم آورند.