حمام‌های قناتی و آیین پاگدران؛ میراث فرهنگی بلوچستان
آیین پاگدران در فرهنگ بلوچ نماد پذیرش اجتماعی داماد و پیوند دو خانواده است. حمام‌های قناتی نیز از سازه‌های بومی این منطقه بوده که بر محور قنات ساخته می‌شدند و نماد هم‌زیستی با طبیعت هستند.
آیین پاگدران و حمام‌های قناتی بلوچستان
آیین پاگدران یکی از رسوم عمیق فرهنگی قوم بلوچ در فرآیند ازدواج است که پس از پذیرش داماد توسط خانواده عروس برگزار می‌شود. این مراسم زمینه‌ساز آشنایی و الفت بیشتر بین دو خانواده شده و داماد را از فردی بیرونی به عضوی پذیرفته‌شده در شبکه خویشاوندی تبدیل می‌کند. به گفته عباس نورزایی، کارشناس فرهنگی، پاگدران نماد اجتماعی شدن ثانویه بوده و مفاهیم احترام، صمیمیت و مسئولیت‌پذیری را به صورت عملی آموزش می‌دهد.
ویژگی‌های آیین پاگدران
- ایجاد پیوند مستحکم بین دو خانواده قبل از ازدواج
- آموزش ارزش‌های طایفه‌ای و هنجارهای بومی به داماد
- پیشگیری از اختلافات آینده through آشنایی با آداب و رسوم
- تقویت روحیه مشارکت و همکاری در زندگی مشترک
- نماد خرد جمعی و حکمت اجتماعی بلوچ‌ها
نورزایی تأکید می‌کند: “پاگدران تنها یک رسم ازدواج نیست، بلکه جلوه‌ای از خرد جمعی بلوچ‌هاست که نقش مهمی در استحکام روابط خویشاوندی ایفا می‌کند.”
وی در مورد حمام‌های قناتی می‌گوید: “این حمام‌ها بر محور جریان قنات ساخته می‌شدند و نماد هم‌زیستی سنتی انسان با آب هستند.”
حمام‌های بلوچی نیز از دیگر میراث فرهنگی این منطقه محسوب می‌شوند که به صورت سنتی بر مسیر قنات‌ها احداث می‌شدند. این سازه‌ها با مصرف کم آب و مواد شوینده، نمونه‌ای از معماری هم‌ساز با محیط زیست بودند و امروزه به عنوان یادگاری از فرهنگ غنی بلوچستان حفظ شده‌اند.