معادن زنجان: ظرفیتی مغفول میان چالش خام‌فروشی و فرسودگی تجهیزات

معادن زنجان: چالش‌ها و راهکارهای توسعه

استان زنجان با دارا بودن ذخایر متنوع و غنی از مواد معدنی فلزی و غیرفلزی، یکی از قطب‌های مهم معدنی کشور به شمار می‌رود. این استان دارای بیش از ۳۶ نوع ماده معدنی استراتژیک است که سالانه حدود ۱۴.۵ میلیون تن استخراج می‌شود. با این حال، چالش‌های متعدد ساختاری، مدیریتی و زیرساختی موجب شده بخش قابل توجهی از این توان بالقوه محقق نشود. از ۴۷۴ محدوده معدنی، تنها ۲۲۰ معدن فعال است و دلایل متعددی چون موانع محیط‌زیستی، ضعف در اکتشاف، فرسودگی ماشین‌آلات، نبود زیرساخت و ناتوانی در بازگشت حقوق دولتی به استان باعث شده حوزه معدن زنجان از توسعه بازبماند.

• پراکندگی و فرسودگی تجهیزات: بسیاری از معادن استان کوچک، پراکنده و فاقد تجهیزات مناسب هستند. ماشین‌آلات معدنی اغلب بیش از ۴۰ سال عمر دارند و بهره‌وری پایینی دارند.
• خام‌فروشی گسترده: زنجیره فرآوری تنها در حوزه فلزات سرب و روی تا حدی کامل شده و در مواد دیگری مانند آهن، خاک‌های صنعتی، باریت و کائولن خام‌فروشی انجام می‌شود.
• ضعف در اکتشافات و سرمایه‌گذاری: عدم حضور شرکت‌های بزرگ اکتشافی و نبود سرمایه‌گذاری باعث شده بسیاری از پهنه‌های معدنی در مراحل شناسایی باقی بمانند.
• مشکلات زیرساختی: کمبود برق به یکی از موانع جدی تبدیل شده و استان حداقل به ۱۵۰ تا ۲۰۰ مگاوات برق جدید نیاز دارد.
• بروکراسی اداری: تداخل وظایف دستگاه‌ها به‌ویژه منابع طبیعی و محیط زیست، مانعی جدی بر سر راه سرمایه‌گذاری است.

مدیرعامل یکی از معادن زنجان: «بسیاری از معادن استان به دلیل مشکلات بیمه‌ای، کمبود سوخت، نبود حمایت‌های زیرساختی و فرسودگی ماشین‌آلات، در آستانه تعطیلی قرار گرفته‌اند.»

رئیس خانه صنعت و معدن استان زنجان: «تمرکز چندین‌ساله بر یک معدن باعث شده سایر ذخایر معدنی استان نادیده گرفته شود. عدم حضور شرکت‌های بزرگ اکتشافی و سازمان زمین‌شناسی نیز مزید بر علت شده است.»

برای بهره‌برداری بهینه از این ظرفیت‌ها، هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی، نوسازی زیرساخت‌ها، توسعه فرآوری و شفافیت در فرآیندهای معدنی ضروری است. تنها با این اقدامات می‌توان از ظرفیت‌های مغفول مانده زنجان برای رشد اقتصادی و صنعتی استان بهره‌برداری کرد.