تلاش‌های فرهنگستان زبان و ادب فارسی در زمینه نسخ خطی شبه‌قاره

تلاش‌های فرهنگستان برای دسترسی به نسخ خطی شبه‌قاره

گفت‌وگوی مفصل با مهدی رحیم‌پور از گروه شبه‌قاره فرهنگستان زبان و ادب فارسی نشان می‌دهد که با وجود وجود حدود ۲۵۰ هزار نسخه خطی فهرست‌شده (و احتمالاً ۵۰۰-۶۰۰ هزار نسخه کل) در شبه‌قاره، دسترسی به این گنجینه‌های فرهنگی با محدودیت‌های جدی مواجه است. کتابخانه‌های معتبری مانند خدابخش، آصفیه و رضارامپور در هند و گنج‌بخش در پاکستان دارای میراث ارزشمند فارسی هستند اما سیاست‌های محدودکننده در اشتراک‌گذاری تصاویر نسخ و مشکلات اداری و مالی مانع بزرگ همکاری‌های علمی شده‌است.

• دسترسی محدود به تصاویر: حتی هنگام دسترسی، تنها بخشی از نسخه (مثلاً ۵۰ صفحه از ۱۵۰ صفحه) در اختیار قرار می‌گیرد
• همکاری‌های غیررسمی: حدود ۶۰٪ منابع از طریق روابط شخصی و نه کانال‌های دیپلماتیک تهیه شده
• کاهش تخصص محلی: نسل جدید پژوهشگران محلی کمتر به متون کهن می‌پردازند
• نقش کلیدی محمدرضا نصیری: ارتباطات گسترده ایشان عامل اصلی دستیابی به منابع بوده

"گاهی فقط ۵۰ صفحه از یک نسخه ۱۵۰ صفحه‌ای در اختیارمان قرار می‌گیرد — آن هم بخشی که آنها فکر می‌کنند برای ما مفید است"

"متأسفانه مسائل سیاسی به حوزه‌های فرهنگی کشیده می‌شود و این برای هویت ملی ما آسیب‌زا است"

امید است با تدابیر جدید در سطوح بالای سیاسی، گام‌های مثبتی برای حفظ این میراث فرهنگی برداشته شود.