خاطرات مظفرالدین‌شاه: تبریزی‌ها را پدر بر پدر دیده و می‌شناسیم
مظفرالدین‌شاه قاجار در روزنوشت خود از اقامت چهل‌ویک ساله در آذربایجان و آشنایی عمیق با مردم تبریز سخن می‌گوید و تغییرات سریع اوضاع را توصیف می‌کند.
روزنوشت مظفرالدین‌شاه از تبریز
مظفرالدین‌شاه قاجار در خاطرات خود به تاریخ ۲۴ جمادی‌الآخر ۱۳۱۸ (۲۷ مهر ۱۲۷۹) از توقف خود در شهر تبریز گزارش می‌دهد. او که پس از سفر به فرنگستان (اروپا) بازگشته بود، با مردم مختلف تبریز ملاقات کرد و تأکید نمود که «تبریزی‌ها را پدر بر پدر دیده و می‌شناسیم». شاه قاجار با محاسبه چهل‌ویک سال اقامت در آذربایجان، از بلدیت کامل خود نسبت به این منطقه سخن گفت.
- شاه از تغییرات سریع روزگار ابراز حیرت کرد
- او سفر به اروپا و بازگشت به ایران را شرح داد
- در این روز مهمان ولیعهد در تبریز بود
- برنامه‌های روز شامل گفت‌وگو و آتش‌بازی بود
- شکرگزاری از نعمت سلامتی در پایان روز
«وضع انقلابات روزگار مایه حیرت و عجب است که در یک آنی به طوری اوضاع و احوال را تغییر می‌دهد»
«ما از تبریز به طهران رفتیم و بعد سفر فرنگستان پیش آمد تمام اروپا را دیده و گردیده مراجعت کرده‌ایم»
این خاطرات بخشی از سفرنامه نخست مظفرالدین‌شاه به فرنگ است که جنبه‌های تاریخی و اجتماعی دوره قاجار را روشن می‌سازد.