حاکم حکیم؛ نظری بر اندیشه سیاسی سهروردی
اصطلاح مهم دیگر سهروردی، عالم مثال یا عالم خیال است که بدون شناخت آن نمی توان به اندیشه سیاسی او راه برد. عالم مثال، جایی میان جهان معقول و عالم محسوس است، که تنها اصحاب طریقت، قادر به مشاهده آن هستند.
اندیشه سیاسی سهروردی: حاکم حکیم و عالم مثال
شیخ شهاب‌الدین سهروردی به عنوان بنیانگذار مکتب اشراق، اندیشه سیاسی خود را بر اساس حکمت اشراقی و مفهوم نورالانوار بنا نهاد. او اگرچه مستقیماً به سیاست نپرداخت، اما اندیشه‌های سیاسی او پیوند عمیقی با هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی اش دارد. سهروردی جهان را به غاری تشبیه می‌کند که عارف باید از آن بگذرد تا به حقیقت برسد. عالم مثال یا عالم خیال که سهروردی از آن به «ناکجاآباد» یا «اقلیم هشتم» یاد می‌کند، جایگاهی میان جهان معقول و محسوس است و تنها برای اصحاب طریقت قابل مشاهده است.
- حکیم الهی به عنوان حاکم آرمانی معرفی می‌شود که هم با فلسفه بحثی و هم با حکمت ذوقی آشنایی دارد
- سهروردی عالمان را به چهار گروه تقسیم می‌کند که حکیم متاله در رأس آن قرار دارد
- حاکم حکیم باید قادر به طی‌الارض و مشی علی الماء باشد تا حقانیت خود را اثبات کند
- این اندیشه شباهت زیادی به مفهوم فیلسوف شاه افلاطون دارد
- سهروردی به ایران باستان و شاهانی مانند فریدون و کیخسرو به عنوان حاکمان حکیم اشاره می‌کند
«نظم سیاسی مطلوب، آن نظامی است که زمینه‌ساز اتصال انسان به راس نظام هستی، یعنی نورالانوار شود»
«حاکم حکیم سهروردی را می‌توان یکی از آبشخورهای نظریه ولایت فقیه دانست»
اندیشه سهروردی نه تنها بر متفکران بعدی مانند ملاصدرا تأثیر گذاشت، بلکه بر جریان فقه سیاسی نیز تأثیر نهاد و می‌توان آن را پیش‌زمینه‌ای برای نظریه ولایت فقیه در نظر گرفت.