آشنایی با مسجد تاریخانه دامغان، قدیمی‌ترین مسجد ایران

مسجد تاریخانه دامغان: قدیمی‌ترین مسجد ایران

مسجد تاریخانه در جنوب شرقی شهر دامغان واقع شده و به عنوان قدیمی‌ترین مسجد ایران شناخته می‌شود. این بنا که در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده، معماری آن به قرن دوم هجری قمری (حدود ۱۲۰ تا ۱۵۰ هجری) بازمی‌گردد. ساختار مسجد نشان می‌دهد که احتمالاً بر روی آتشکده‌ای ساسانی ساخته شده است. معماری آن شباهت زیادی به کاخ‌های دوره ساسانی مانند کاخ فیروزآباد دارد و نمونه‌ای اولیه از مساجد ایرانی-اسلامی محسوب می‌شود.

• ستون‌های آجری قطور با بیش از یک‌ونیم متر قطر
• سقف‌های کوتاه با طاق‌های گهواره‌ای ساده
• حیاط مرکزی مربع‌شکل بدون تزیینات کاشی‌کاری
• محراب ساده که تنها با فرو رفتگی در دیوار مشخص شده است
• انحراف جهت قبله که به روش‌های تعیین قبله در قرون اولیه نسبت داده می‌شود

“نام تاریخانه در ادبیات کهن به معنای خانه خداست و برخی منابع می‌گویند این نام از آتشکده‌ای ساسانی گرفته شده است.”

“باستان‌شناسان تأکید دارند که این مسجد نشان می‌دهد چگونه معماری ساسانی به معماری اسلامی پیوند خورد.”

امروزه مسجد تاریخانه تحت نظارت وزارت میراث فرهنگی قرار دارد و بازدید عمومی از آن امکان‌پذیر است. این بنا الگویی برای مساجد بعدی در شهرهایی مانند نائین، فهرج و مسجد جامع اصفهان بوده است.