گشتی در گذر تاریخی قم و بازدید از خانه و مدرسه مرحوم آقا
بازدید از خانه و مدرسه مرحوم آیتالله سید صادق مجتهد قمی و بررسی تاریخچه گذرهای تاریخی قم و اهمیت معماری ساباطها در هویتبخشی شهری

گشتی در گذر تاریخی قم و معماری ساباطها
این گزارش به بازدید از خانه و مدرسه مرحوم آیتالله سید صادق مجتهد قمی در گذر قلعه قم میپردازد. قم به عنوان شهری با پیشینه تاریخی غنی، دارای محلات و گذرهای تاریخی متعددی است که از دوره صفویه و قاجار به جا ماندهاند. ساباطها یا گذرهای پوشیده که در معماری ایرانی ریشه دارند، نه تنها کارکرد معماری بلکه نقش اجتماعی مهمی در هویتبخشیدن به ساکنان محلات داشتند.
- ساباطها به عنوان فضاهای اجتماعی برای تجمع، حل اختلاف و تعاملات محلی عمل میکردند
- این سازهها در تابستان هوای خنک و در زمستان پناهگاهی امن ایجاد میکردند
- نامگذاری گذرها بر اساس سازندگان، شخصیتهای محلی یا مکانهای مجاور صورت میگرفت
- متاسفانه بسیاری از این گذرهای تاریخی در دهههای اخیر تخریب شدهاند
- نویسنده بر لزوم بازسازی و احیای این سازهها در معماری معاصر تأکید دارد
“ساباطها از ارزشهای بینظیر معماری ایرانی به شمار میآیند و باید در شهرسازی نوین احیا شوند.”
“این گذرها نه تنها سازههای فیزیکی بلکه مراکز حیات اجتماعی و فرهنگی محلات بودند.”
بازدید از خانه خاندان روحانی و مدرسه مرحوم آقا، فرصتی برای درک عمیقتر تاریخ فرهنگی و مذهبی قم فراهم کرد. این بناها که نزدیک به دو قرن قدمت دارند، میزبان عالمان و مجتهدان بزرگی بودهاند و همچنان به عنوان مراکز علمی و معنوی فعال هستند.
